Kosmaj (628 m) je najveća, najprivlačnija i najznačajnija geomorfološka prirodan lepota u okolini Beograda, Sopota i Mladenovca. Posle Avale (511 m) je najniža planina u Šumadiji. Na njemu se ističu tri vrha: Mali, Goli i Rutavi. Glavni greben Kosmaja polumesečastog je oblika i pruža se u pravcu jugozapad-severoistok.
Iako je Kosmaj niska planina, ipak svojim izgledom u vidu ostrva dominira u ovom delu niske Šumadije, iznad valovitog neogenog pobrđa, raščlanjenog blagim rečnim dolinama.
Naziv Kosmaj nastao je od keltske reči "cos" (šuma) i predindoevropske reči "maj" (planina). Međutim, Rimljani su Kosmaj prilagodili mitologiji jer je dobio značenje "casa Maiac" - stanište boginje Maje.
Čitav pejzaž je pod vegetacijom. Strmije strane obrasle su šumom (pretežno bukovom i hrastovom, a mestimično i četinarskom). Blage padine su pod travnatom vegetacijom, a podnožje pod vočnjacima i njivama, dok su zaravni pretežno sa proplancima. Na Kosmaju ima i razne divljači od značaja za lovni turizam (zečevi, srne, fazani, jarebice, lisice i prepelice, a nekada davno i vukovi).
Kosmajci su učestvovali u svim značajnijim ratovima. Bili su vešti i hrabri ratnici. Učestvovali su u Boju na Kosovu 1389. godine. Priča se da je iz Popovića, Stojan Popović odveo na Kosovo 400 ratnika, a vojvoda Duča 80 konjanika. Takođe, prema legendi, pod Kosmajem rodio se Ivan Kosančić, poznati srpski junak u Boju na Kosovu protiv Turaka. U XVIII veku stanovništvo Kosmaja u tursko-austrijskim ratovima bilo je na strani Austrije. U Prvom srpskom ustanku Kosmaj igra značajnu ulogu. U Drlupi 11.2.1804. godiine uperena je prva ustanička puška protiv Turaka kada je ranjen zloglasni dahija Aganlija. Karađorđe je sa ustanicima u ovom kraju popalio turske hanove u Sibnici, Drlupi, Rogači i Dučini. U Drugom srpskom ustanku kosmajci su učestvovali na strani kneza Miloša Obrenovića. Naravno nije ih zaobišao ni Srpsko-turski rat 1876-1878, zatim balanski ratovi 1912. i 1913. godine. U Prvom svetskom ratu kosmajci su imali značajnog udela u bitkama na Ceru i Kolubari 1914. godine. Zatim u delu gde se danas nalazi hotel Kosmaj i bazen, gde su vođene jedne od najstrašnijih borbi, odakle je neprijatelj bio proteran na Savu i Dunav. U Drugom svetskom ratu na području Kosmaja delovao je čuveni Kosmajsko-posavski partizanski odred.
